logoz.png
Επίκουρη Καθηγήτρια
Γερμανική Λογοτεχνία και Πολιτισμός
Αικατερίνη Ζάχου Diese E-Mail-Adresse ist vor Spambots geschützt! Zur Anzeige muss JavaScript eingeschaltet sein.

Θεσσαλονίκη 21/04/2014

Συμμετοχή στα εργαστήρια για τη Βιομηχανική Κληρονομιά στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πρωτεύουσας Νεολαίας 2014

Μελετώντας τη βιομηχανική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης από την πλευρά των σχέσεων με την  οικονομία, την τεχνολογία και την κοινωνία της Γερμανίας: θέματα και άξονες εργασίας των φοιτητών του Τμήματος  Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ.

Καταρχάς θα ήθελα και εκ μέρους της ομάδας των φοιτητριών και φοιτητών που συμμετείχαν να ευχαριστήσω την κα Δεληγιάννη και το Παράρτημα Θεσσαλονίκης της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (http://en.ellet.gr/content/thessaloniki) για την πρόσκλησή τους προς το Τμήμα μας και για την οργάνωση αυτής της δράσης.

Η πρόσκληση για συμμετοχή στη δράση έγινε στις 21 Νοεμβρίου 2013 και ακολούθησε ενημερωτική συνάντηση των εκπαιδευτικών που συμμετείχαν σε αυτή στις  19 Δεκεμβρίου 2013 στο Κτίριο του Δήμου (Αγγελάκη 13), όπου συζητήθηκαν τόσο τεχνικά όσο και μεθοδολογικά θέματα των δράσεων. (Επιστολή Πρόσκληση)

Ως θεράποντες της γερμανικής γλώσσας και του γερμανικού πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη και με δεδομένες τις δύσκολες σχέσεις της Ελλάδας με τη Γερμανία μας δόθηκε η δυνατότητα να ανασύρουμε πιθανά ξεχασμένες μνήμες και να ανασυστήσουμε τις πολύπλευρες σχέσεις ανάμεσα στο γερμανικό στοιχείο και στην πολυπολιτισμική κοινότητα της Θεσσαλονίκης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η ενασχόληση των φοιτητών με τη βιομηχανική κληρονομιά της πόλης, στην οποία σπουδάζουν, εξετάζοντας κατά κύριο λόγο τις ελληνογερμανικές σχέσεις, όπως αυτές καταγράφονται είτε σε ανθρώπινο δυναμικό και  εμπορικές συναλλαγές είτε σε ανταλλαγή τεχνογνωσίας.

Σημαντικό κίνητρο για πολλές φοιτήτριες και πολλούς φοιτητές υπήρξε η γνώση της Γερμανίας, μιας και πολλοί είναι παιδιά μεταναστών στη Γερμανία και έχουν περάσει τα παιδικά τους χρόνια κατά κύριο λόγο στη Δυτική Γερμανία. Οι γονείς πολλών φοιτητών μάλιστα εργάστηκαν ή εργάζονται σε γερμανικές επιχειρήσεις ή συνεργάζονται εμπορικά με γερμανικούς οίκους μετά από πολύχρονη εργασιακή εμπειρία στη Γερμανία.

Με αυτό το σκεπτικό συμμετείχαν στη δράση 24 φοιτητές και φοιτήτριες (Συμμετέχοντες φοιτητές). Τον Ιανουάριο έγινε η πρώτη κατατοπιστική συνάντηση με την κα Δεληγιάννη. Οι συμμετέχοντες φοιτητές και φοιτήτριες άρχισαν να προσανατολίζονται προς το υλικό της έρευνάς τους. Δημιουργήθηκαν 6 ομάδες με επιμέρους θεματικές.

Ομάδα 1: «Οι μύλοι στην περιοχή της Μακεδονίας το 19ο & 20ο αιώνα : η σχέση με το γερμανόφωνο χώρο.»

Το αντικείμενο της ομάδας ήταν να ψάξει στοιχεία για τους ατμόμυλους της Θεσσαλονίκης μετά το 1850, για το μύλο του Νταρμπλαί, τον αλευρόμυλο Αλλατίνι, για τους αλευρόμυλους των αδελφών Βαλτσάνη και Β. Γιαννόπουλου και τους κυλινδρόμυλους Χατζηγιαννάκη-Αλτιναλμάζη και Μπάλτα. Επικεντρώθηκε κυρίως στην προμήθεια γερμανικού εξοπλισμού από τον ελβετικό οίκο Daverio, τους γερμανικούς οίκους Miag, Άμμε-Γκίζεκε-Κόνεγκεν και της γερμανικής εταιρείας Krupp.

Ομάδα 2: «Το γερμανικό στοιχείο στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.»

Η εισαγωγή νέου υλικοτεχνικού εξοπλισμού, αλλά και ο ερχομός εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού από την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω επέκταση του λιμανιού στα τέλη του 19ου αιώνα. Η γερμανική παροικία της Θεσσαλονίκης εμφανίστηκε στα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας, ενώ ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα Γερμανοί ταξιδιώτες είχαν έρθει σε επαφή με την πόλη, αν και αποτελούσαν ένα σπάνιο φαινόμενο για την εποχή. Η ομάδα, λοιπόν, ερεύνησε την όποια παρουσία γερμανικού στοιχείου στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.

Ομάδα 3: «Ο σιδηρόδρομος στη Θεσσαλονίκη.»

Έχοντας ως βασικό στοιχείο έρευνας  τις ελληνογερμανικές σχέσεις  η ομάδα ασχολήθηκε με την εξέλιξη της σιδηροδρομικής ατμομηχανής και τις εγκαταστάσεις του σιδηροδρομικού δικτύου στη Θεσσαλονίκη, και παρουσίασε κάποιες μαρτυρίες από Θεσσαλονικείς που είχαν εργαστεί στον Ο.Σ.Ε. Παρουσιάστηκε η σιδηροδρομική σύνδεση της Θεσσαλονίκης με την Ευρώπη και οι κοινωνικο-πολιτιστικές επιρροές που η πόλη δέχτηκε από τη Γερμανία. Η έρευνα επικεντρώθηκε στα σχέδια για την πραγματοποίηση του διαβαλκανικού σιδηρόδρομου, καθώς και στην ανάπτυξη της πόλης χάρη στον σιδηρόδρομο. Ο σιδηρόδρομος προσεγγίστηκε όχι απλώς ως βιομηχανική, αλλά και ως πολιτισμική κληρονομιά.

Ομάδα 4: «Η βιομηχανία του καπνού στη Θεσσαλονίκη.»

Μελετήθηκαν οι εμπορικές σχέσεις που αναπτύχθηκαν στο συγκεκριμένο κλάδο μεταξύ της Ελλάδας και της Γερμανίας τόσο σε επίπεδο τεχνογνωσίας όσο και σε επίπεδο εμπορικών συναλλαγών.  Έγινε μια παρουσίαση του ανθρώπινου δυναμικού που απασχολούσε ο κλάδος αυτός της βιομηχανίας, από τα ανώτερα στελέχη των εταιριών μέχρι τους καπνεργάτες. Βαρύτητα δόθηκε στις συνθήκες εργασίας του εργατικού δυναμικού, στο πώς αυτές οδήγησαν στις μεγάλες κινητοποιήσεις και απεργίες των καπνεργατών και τι ρόλο έπαιξαν στην εξέλιξη της καπνοβιομηχανίας στην Ελλάδα. Διερευνήθηκε αν και κατά πόσο αυτές οι κινητοποιήσεις επηρέασαν τις σχέσεις συνεργασίας Ελλάδας- Γερμανίας και αν τα γεγονότα αυτά πυροδότησαν ανάλογες διεκδικήσεις για καλύτερες συνθήκες εργασίας από τους καπνεργάτες της Γερμανίας ή το αντίστροφο.

Ομάδα 5: «Όλυμπος-Φιξ: Το εργοστάσιο μπύρας και οι άνθρωποι που το δημιούργησαν.»

Η συγκεκριμένη ομάδα έκανε έρευνα για τους ιδιοκτήτες της ζυθοποιίας Όλυμπος/Φιξ και τη  σχέση τους με τη Γερμανία. Επιπλέον ερεύνησε  πότε  και γιατί κτίστηκε στη Θεσσαλονίκη το εργοστάσιο μπύρας και γιατί ανεστάλη η λειτουργία του. Επιθυμία της ομάδας ήταν να πάρει συνεντεύξεις από πιθανούς εργαζόμενους ή κληρονόμους. Βασικός προβληματισμός ήταν η διάσωση του κτιρίου και η σημασία του ως βιομηχανική κληρονομία για τη Θεσσαλονίκη.

Ομάδα 6: «Η ανάπτυξη της βιομηχανίας και η ανάπτυξη της γερμανικής παροικίας στη Θεσσαλονίκη.»

Στόχος ήταν να ερευνηθούν τα βιογραφικά Γερμανών, που συνεισέφεραν στην ανάπτυξη της γερμανικής κοινότητας της Θεσσαλονίκη. ΄Για παράδειγμα, ο August Sigmund ίδρυσε τη Γερμανική Σχολή Θεσσαλονίκης -λόγω της αύξησης του γερμανικού πληθυσμού της πόλης,  που προέκυψε από την συμμετοχή γερμανικού εργατικού δυναμικού στην κατασκευή του σιδηροδρόμου- και ο Kurt Graf von Posadowsky-Wehner συνέβαλε στην ίδρυση του Ινστιτούτου Γερμανικών Σπουδών. Ερευνήθηκαν και άλλα προσώπα που έζησαν και εργάστηκαν στην πόλη ως επιχειρηματίες, έμποροι ή τεχνικό προσωπικό.

 

Πρόγραμμα εργασιών

Στις 20 Φεβρουαρίου 2014 έγινε ενημερωτική συνάντηση στο ΝΟΗΣΙΣ (Πρόγραμμα Ημερίδας Νόησις), όπου έλαβαν μέρος και οι φοιτητές/φοιτήτριες. Έγινε παρουσίαση των επιμέρους ομάδων και του προγραμματισμού της Δράσης και φυσικά και του Γερμανικού Τμήματος από την υπογράφουσα (Τεύχος Σεμιναρίου Νόησις).

Ακολούθησαν δύο εξαιρετικές ξεναγήσεις υπό την καθοδήγηση της κας Δεληγιάννη.
Στις 21 Φεβρουαρίου έγινε ξενάγηση στο λιμάνι, όπου ο ΟΛΘ φρόντισε για την ξενάγησή μας και στην απαγορευμένη ζώνη του λιμανιού. Στη συνέχεια περάσαμε από το ΦΙΞ, την περιοχή του Μύλου και ξεναγηθήκαμε από τον κο Ταμιωλάκη Γίαννη στο Μουσείο Ύδρευσης της πόλης.

Στις 25 Φεβρουαρίου έγινε ξενάγηση στο Ντεπώ στο παλιό συγκρότημα τροχιοδρόμων Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια κατευθυνθήκαμε με λεωφορείο στο Μουσείο Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης, όπου ξεναγηθήκαμε από τον κο Ευθύμιο Κοντόπουλο.

Στη συνέχεια η κα Δεληγιάννη μας τροφοδότησε με ένα αρχικό υλικό για την έρευνα, ακολούθησε και μια δεύτερη ενημερωτική συνάντηση μαζί της τον Μάρτιο στο πανεπιστήμιο, ενώ υπήρχε συνεχής επικοινωνία και παροχή υλικού.

Οι επιμέρους ομάδες επισκέφτηκαν βιβλιοθήκες, αρχεία, μουσεία, το τεχνικό και εμπορικό  επιμελητήριο κ.ά. Κάθε εβδομάδα υπήρχε ενημερωτική συνάντηση όλων και προετοιμασία για τα τελικά αποτελέσματα, που παρουσιάστηκαν στην διεθνή ημερίδα που οργανώθηκε από την Ελληνική Εταιρεία στις 4 Απριλίου 2014 στο Δημαρχείο της Θεσσαλονίκης. (Ημερίδα Δημαρχείο Θεσσαλονίκης Απρίλιος)

Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες του Γερμανικού Τμήματος ετοίμασαν έξι πόστερς, τα οποία αναρτήθηκαν στην αίθουσα της ημερίδας και παρουσίασαν τα επιμέρους αποτελέσματα της έρευνάς τους. (Πόστερς)

Η συμμετοχή μας στη δράση κρίνεται ιδαιτέρως επιτυχής (Ευχαριστήριο ΕΛΛΕΤ ΠΘ & Φωτογραφίες) και προβλέπεται με ενθουσιασμό η συνέχιση αυτής της δουλειάς.

 

Προσδοκίες

Ένας πρώτος στόχος είναι η δημιουργία μικρών βίντεο που θα παρουσιάζουν τη δουλειά των 6 ομάδων, αλλά και η συνέχιση αυτής της δράσης στο πλαίσιο των μαθημάτων του Τμήματος κατά το χειμερινό εξάμηνο του 2014/15.

Η συμμετοχή μας σε αυτή τη δράση ευελπιστούμε ότι θα συνεχιστεί στο πλαίσιο του Προγράμματος της Γερμανικής Φιλολογίας και θα αποτελέσει μια αφετηρία για την ενασχόληση με τις ελληνογερμανικές σχέσεις. Ο βασικός μας στόχος είναι να δημιουργηθεί σε μόνιμη βάση μια ομάδα εργασίας, της οποίας το αντικείμενο θα είναι να τεκμηριώσει και να αναλύσει τις σχέσεις του γερμανικού στοιχείου με την πόλη της Θεσσαλονίκης  κατά τη διάρκεια της αλλαγής του αιώνα, αλλά και αργότερα, στον Α’ και Β’ παγκόσμιο πόλεμο, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και της μεταπολίτευσης.